Osmanlı Dönemi Anayasacılık Hareketleri Nelerdir?
Osmanlı döneminin anayasal hareketleri nelerdir? “Anayasacılık” terimi altında, hükümetin idari düzenini, vatandaşların hak ve özgürlüklerini yazılı belgelerde açıklamaya çalışılmaktadır. Anayasal hareketler 18. yüzyılın ikinci yarısında Batı Avrupa'da başladı ve dünyaya yayıldı. Bu hareketin güçlendirilmesi, mutlak kuraldan anayasal hükümdarlara geçiş 19. yüzyılda gerçekleşti ve yöneticiler 20. yüzyılda cumhuriyetin yerini aldı. Anayasalcılık sadece kamu düzeninin temel düzenini ve özgürlüklerini belgeleyen bir hareket değildi, aynı zamanda çoğulcu demokrasinin temellerinden biri olan anayasaların üstünlüğü fikrini de uyandırdı.
Osmanlı İmparatorluğu'nda, 19. yüzyılın başından itibaren gerçekleşen demokrasiye geçiş, ekonomik ve sosyal yapıdaki değişimlerden ziyade, diğer faktörlerin etkisi altında farklı bir anlamda başladı. Bunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
a) Devletin ancak Batı standartlarına göre yeniden örgütlenerek kurtarılabileceği inancı.
b) Avrupa devletlerinin imparatorluktaki Hıristiyanlığa karşı gösterdikleri ilgi ve baskılar ve onlara karşı bir şeyler yapma girişimleri,
Osmanlı İmparatorluğu'nda, tüm yenilikçi çabalar bürokrasi tarafından yaratılan bir avuç insanın çabalarının ötesine geçemezdi; geç kaldı ve toplum tarafından kabul edilmesi zordu.
Avrupa modellerine göre, yeni düzenin başarısız olmasının nedenleri, Batı'daki sosyo-ekonomik değişimler için, Osmanlı toplumunda değişikliklerin olmaması ya da aynı değişim hızının yokluğunda bulunmalıdır.
Batılılaşma çabaları bir tepki ve ilerici çatışma olarak devam etti ve ilerici güçlerini toplumdan alamadıkları için yüzeysel kaldılar. Osmanlı İmparatorluğu ilk anayasasını 1878'de aldı.
