Siyasal Parti Sistemleri Nelerdir?
Siyasi parti sistemi nedir Siyasi partilerin sayısı analiz edilirken, parti sistemleri üç gruba ayrılabilir:
Tek partili sistem
Tek partili sistem, tipik bir diktatörlük sistemidir. Bu sistemde uzun veya uzun süredir siyasi güç tek partinin elindedir. Bu sistemde bir taraf, resmi doktrini savunan ve uygulamak isteyen partidir. Sanki parti ve devlet tek bir vücutmuş gibi. Parti, partinin politikasını devlet teşkilatına hakim kılmayı ve bunu herkes için kabul etmeyi görev olarak görüyor.
Hiçbir parti açık siyasi muhalefeti kabul etmez ve kendi içinde muhalefeti kapsamaz. Tek partili sistemde seçimler de özelliklerini yitirir ve bir partinin belirlediği aday listelerinin sandığa atılmasının ötesine geçemez.
Farklı hedefleri ve ideolojileri olan tek partili bir sistem var. Bunlar arasında faşist, komünist partiler ve liberal görüşlere dayanan pragmatik partiler var. İtalya, Almanya, İspanya ve Portekiz'de faşist tek partili rejimler kullanıldı ve SSCB'de komünist tek partili rejim, Çin Halk Cumhuriyeti uygulandı veya uygulanmaya devam ediyor.
Liberal fikirli pragmatik partilere gelince, bunlar genellikle demokrasiye geçiş için ara rejimin taraflarıydı. Bunun açık örneklerinden biri ülkemizdeki tek parti rejimidir.
Cumhuriyet Halk Partisi tek parti olarak tek parti rejimini geçici olarak benimsemiş ve bu dönemi demokrasiye geçiş dönemi olarak görmüştür. Diğer ülkelerde benzer amaçlarla oluşturulan tek partili rejimlerin hedeflerine ulaşmada zorluk çektikleri ve kolayca başarılı olamadıkları da görülebilir.
Çift partili sistem
Bu sistem iki büyük partiye dayanmaktadır. Büyük partilerden biri iktidar, diğeri ise muhalefet. Çift partili sistemde iki büyük partiye ek olarak küçük partiler de yapılabilmektedir. Siyasi yaşamda ancak iki ana partinin güçleri birbirine yakınsa önem kazanırlar. İki partili bir sistemde büyük bir üçüncü taraf yoktur. Üçüncü taraf büyürse, ikincinin yerini alır. İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nde uygulanan iki partili sistem, temsili demokrasinin rahatlıkla işlediği bir sistemdir. Bu, çoğunluk sisteminin kullanıldığı ülkelerde çok yaygındır. İki partili bir sistemin iyi işleyişi, iki büyük partinin rejim konusunda anlaşmasına bağlıdır. İki büyük partiden biri devrimci bir partiyse, tek partili bir sisteme kayma şansı vardır. Bu çoğulcu demokrasinin sonu olacaktır.
Çok partili sistem
Bu, benzer güçteki birçok partinin bir arada var olduğu bir sistemdir. Farklı bakış açılarının sunulmasına izin veren bir düzende, bir hükümet oluşturmak genellikle zordur ve ortak bir hükümet oluşturulur. Bu zayıf ve istikrarsız hükümetlere yol açar. Nispi temsilin kullanıldığı ülkelerde çok partili sistemin hakim olduğu görülmektedir.
Çok partili bir sistem de ikiye ayrılabilir: sınırlı ve sınırsız çok taraflı sistem. Aşırı sağdan aşırı sola bir ülkede, tüm partilerin kurulması mümkünse sınırsız çok partili sistem, yasalar belirli bir ideolojiye sahip partilerin kurulmasını yasaklıyorsa, sınırlı çok partili sistemdir. çoğu ülkede olduğu gibi bahsedilmektedir.
